DYOR là gì? Thị trường crypto hiện nay dần trở nên thịnh hành hơn trước, thời điểm này ngày càng khó khăn khi có không ít dự án liên tục được ra đời. Một lượng lớn những dự án xuất hiện sẽ khiến cho chất lượng của chúng không còn được đảm bảo. Vậy bằng cách nào để những nhà đầu tư tránh xa các dự án chất lượng kém và lừa đảo? DYOR chính là câu trả lời cho vấn đề này.
DYOR là gì?
Đầu tiên, cần hiểu rõ DYOR nghĩa là gì? Viết đầy đủ thì DYOR có nghĩa là Do Your Own Research hay làm nghiên cứu của riêng bạn. DYOR đại diện cho tinh thần chủ nghĩa cá nhân của crypto, khích lệ từng người thực hiện việc nghiên cứu của chính mình để xác định thời điểm buy, sell hay hold một số mã token coin nhất định để chắc chắn là họ có những quyết định chính xác theo chiến thuật trading của bản thân.
Với mục đích đánh giá toàn diện bối cảnh của DYOR, hãy cùng đi vào minh họa về đầu tư truyền thống. Tương tự với một công ty đầu tư sẽ tiến hành phân tích chuyên sâu về tất cả các mặt trước khi khoá một tỷ lệ cụ thể tài sản lưu động của bản thân vào đó, những trader nên thực hiện thẩm định thật kỹ lưỡng như nhau trước khi mở thêm một vị thế crypto mới nào.
Trước khi tiến hành, dưới đây một số thắc mắc cơ bản mà bạn nên xem xét để có thể thực hiện trading crypto tiếp theo của mình:
- Tôi có tin tưởng vào những giải pháp được đề ra mà dự án crypto đang cố gắng giải quyết không?
- Tôi có nghĩ công ty giành được ưu thế cạnh tranh trên thị trường hiện nay không?
- Danh tiếng của đội ngũ sáng lập dự án tốt không?
- Công ty có đáp ứng được những yêu cầu quy định đối với những khu vực quan trọng không? (Mỹ, Anh Quốc và EU).
Những thông tin trong bài viết về DYOR là gì sẽ giải thích phương pháp giúp nhà đầu tư tiếp cận những câu hỏi trên đây. Để hỗ trợ trader định hình nghiên cứu mà bản thân hoàn thành, nhằm tạo ra quyết định trading thích hợp với giá trị, mục tiêu và khẩu vị riêng.
Vì sao DYOR đóng vai trò cần thiết trong crypto?
Nguyên nhân thị trường cần phải có DYOR là gì?
Công nghệ crypto và thị trường của chúng có thể không ổn định nếu so sánh cùng những lựa chọn tài chính truyền thống như: bond, stock hay tiền gửi ngân hàng bằng tiền fiat. Một vài yếu tố sẽ ảnh hưởng đến giá trị của tiền kỹ thuật số như là sự tiến bộ công nghệ, tâm lý thị trường và sự thay đổi quy định.
Thế giới crypto tạo ra những cơ hội cực kỳ tốt để thu về lợi nhuận – trong trường hợp nhà đầu tư chơi bài đúng cách. Nhưng những vụ lừa đảo về crypto dựa vào điều này bằng cách hứa hẹn có thể làm giàu trong thời gian ngắn. Chắc chắn là những lời hứa trên không có thật được tạo ra nhằm kêu gọi người tham gia.
Tội phạm online áp dụng sự cường điệu, tâm lý sợ bỏ lỡ (FOMO) và biến chúng trở thành điểm mạnh. Crime mang đến sự cấp bách – cơ hội duy nhất chỉ đến một lần trong thời gian ngắn – và một tình huống ngay lúc này hoặc mãi mãi không diễn ra nữa.
Không nhận thức được những rủi ro, newbie trong lĩnh vực sẽ bị thu hút để tham gia vào sự cường điệu đó. Họ đã biết đến những câu chuyện về sự thay đổi của thị trường và mức độ quan trọng đối với việc thực hiện đúng thời điểm trước khi chúng vuột mất. Họ đã không nhớ đến sự cẩn thận, đánh giá mức độ rủi ro và thực hiện những quyết định chính xác.
Kẻ lừa đảo dùng thông tin này để mang lại lợi ích cho họ và thực hiện cướp tiền của các trader non trẻ. Trước khi họ có thể phát hiện được mình bị lừa đảo thì những kẻ đó đã biến mất từ trước đó rất lâu.
Giải pháp mà DYOR mang lại cho các nhà đầu tư non trẻ là gì?
Thông qua cách sử dụng đặc tính DYOR, nhà đầu tư có thể nắm được tiềm năng phát triển của tài sản. Trader sẽ bắt đầu nhận biết bất cứ dấu hiệu nguy hiểm xuất hiện, ví dụ như không minh bạch, liquidity không cao hay những giao thức bảo mật kém, toàn bộ sẽ gây ra tổn thất đến vốn đầu tư của bản thân. Và nhà đầu tư sẽ phát triển như là một trader dựa trên kiến thức tìm hiểu được dựa trên phương pháp đọc về một người tham gia thị trường.
Thêm một ưu điểm khác của DYOR là nâng cao độ uy tín vào danh mục đầu tư đang dạng của bản thân. Nếu trader mở những vị thế với nhiều dự án crypto mà bản thân đặt niềm tin vào, nhà đầu tư sẽ hạn chế được rủi ro và phân chia những khoản lỗ tiềm ẩn trên nhiều tài sản.
Thời điểm 2023, thị trường crypto đã quan sát được sự gia tăng không ít của những người tham gia tổ chức, có thể nhận ra sự thay đổi nhiều trong điều kiện thị trường. Sự tham gia của những tổ chức tăng cao, từ những quỹ phòng hộ đến những quỹ tài chính lớn, đã làm cho nguồn vốn nhiều hơn, những hướng dẫn chặt chẽ hơn và yêu cầu nhiều hơn về sự ổn định và đi lên của thị trường.
Kết quả là, những trader cá nhân phải áp dụng chiến lược nghiên cứu nâng cao hơn. Điều cần phải có là tìm hiểu được ảnh hưởng sự sự tham gia của tổ chức đối với liquidity, thay đổi của thị trường và sự ổn định trong thời gian dài của những crypto khác nhau. Việc này cần phải được kiểm tra cẩn thận hơn về hành vi thị trường, quy định do chính phủ đề ra và sức mạnh công nghệ của những dự án crypto.
Cách thức nào để DYOR hiệu quả?
Dưới đây là những bước cơ bản dựa trên thứ tự của việc thực hiện Dyor:
Phân tích những kênh truyền thông xã hội
Đây là step phân tích đơn giản nhất để bắt đầu việc cân nhắc về một dự án, do chúng sẽ thể hiện dự án này có đang được thực hiện hay không và mức độ tương tác với cộng đồng ra sao.
Những dự án crypto thường sẽ có những kênh như Telegram, Discord, Twitter; một vài dự án sẽ có thêm Youtube, Facebook. Mặc dù vậy, nhà đầu tư cũng cần tập trung chính vào ba kênh gồm có Telegram, Discord, Twitter do đây là những kênh thịnh hành nhất trong thế giới tiền điện tử.
Đối với Twitter, nhà đầu tư cần xem xét:
- Những người có sức ảnh hưởng lớn trong ngành là CEO sàn trading, KOL mà bạn coi là người thường xuyên mang đến những quan điểm chân thật, thẳng thắn có follow dự án đó không.
- Tổng số tweet và những thông tin trong tweet: ví dụ như một dự án được phát triển từ năm 2021, tuy nhiên đến năm 2023 số lượng đăng tải không nhiều tweet thì bạn nên thắc mắc lập tức là “Tại sao chỉ có vài chục tweet trong suốt 3 năm như vậy, họ đã thực hiện những gì trong thời gian đó?”. Kế tiếp đó bạn phải check về một lượt những nội dung tweet, xem rằng lộ trình có được cập nhật liên tục không, thành tựu của dự án cũng như khả năng tương tác của cộng đồng. Có nhiều dự án thường xuyên đăng tweet, đi kèm với đó là lượt follow cao tuy nhiên trái lại, mức độ tương tác của cộng đồng lại không cao.
Về phía Telegram, đây là một nơi những dự án rất dễ để mua những lượt đánh giá ảo, vì vậy việc theo dõi số lượng users không đúng bằng việc theo dõi mức độ tương tác, trò chuyện trong group. Discord cũng tương tự như vậy.
Những việc phân tích những kênh truyền thông xã hội chỉ phù hợp với những dự án có thời gian hoạt động hơn 6 tháng. Với những dự án vừa được công hố thì việc phân tích này chỉ dùng để tham khảo, không thể đưa để những thông tin đúng nhất.
Phân tích cơ bản
Được đánh giá là không thể thiếu trong DYOR crypto, bước này sẽ khắc hoạ hơn một nửa bức tranh toàn diện của dự án mà nhà đầu tư đang muốn thực hiện, cho dù thời gian ra đời của dự án chưa lâu hay đã vận hành một thời gian dài.
Về mảng phân tích cơ bản, nhà đầu tư cần ghi nhớ những yếu tố dưới đây:
White Paper
Vị trí khởi điểm của một dự án phải là website và White Paper – nơi có những thông tin cần thiết về quy trình phát triển của dự án, những cơ hội tiềm năng và tiện ích. Trong trường hợp dự án mà nhà đầu tư chú ý đến không có White Paper thì đó chính là đặc điểm nhận biết chúng có thể là “chiếc bánh vẽ” hay dự án rác.
Team phát triển
Thứ nhất nhà đầu tư phải cân nhắc về quy mô của dự án. Khi team chỉ có từ 2 đến 3 người thì dự án sẽ có khả năng gặp thất bại nếu một trong số những thành viên đó từ bỏ.
Kế tiếp, nhà đầu tư phải quan sát về việc các thành viên của team có công khai thông tin cá nhân hay không? Họ có hiểu biết trong ứng dụng blockchain, crypto, khoa học máy tính, tài chính hay những ngành có liên quan hay không? Nhà đầu tư có thể tham khảo thông tin về họ trên LinkedIn và trên Twitter của họ.
Lộ trình và tầm nhìn của dự án
Tầm nhìn, vấn đề dự án phải giải quyết chính là yếu tố để nhà đầu tư có thể xem xét mức độ tiềm năng của chúng. Tại bước này, nhà đầu tư cần giải quyết thắc mắc như “dự án đang khắc phục những vấn đề chưa có phương hướng hay đang thực hiện những việc mà đa số những dự án khác đã làm?”; “Điểm mạnh cạnh tranh của họ là gì và có những đối thủ nào cho dự án đó?”; “Công nghệ đang hướng đến của họ có bị lạc hậu không?”.
Đối với lộ trình, nhà đầu tư nên theo dõi xem khả năng dự án hoàn thành đúng lộ trình với thời gian đã cam kết không. Việc không thực hiện đúng timeline, lộ trình chưa rõ ràng có thể được coi là dấu hiệu cảnh báo đáng quan tâm.
Tokenomics
Tokenomics là vị trí bao hàm những yếu tố tác động trực tiếp đến giá trị của token và là nơi lưu trữ thông tin xác định mức độ tồn tại dài lâu vững chắc của dự án.
Sau đây là một vài thông tin chính để cân nhắc:
- Tổng nguồn cung: Dựa trên lý thuyết, một dự án có nguồn cung giới hạn sẽ hỗ trợ giá trị token được nâng lên trong thời gian sắp tới, do việc này tạo ra sự khan hiếm token, khiến cho cung không đáp ứng được cầu. Ngược lại, trong trường hợp nguồn cung không hạn chế thì giá token trong tương lai có thể không nâng lên nhiều và hình thành lạm phát.
- Phân chia/phân phối token: Tại đây, nhà đầu tư phải quan tâm đến lượng token được phân chia cho những chủ sở hữu dự án, trader ban đầu nắm giữ tỷ lệ bao nhiêu; lượng phân chia cho những đợt làm airdrop, IDO, IEO bao nhiêu phần trăm và khi nào sẽ khóa token. Từ đây, nhà đầu tư có thể dự đoán được khả năng token bị xả hàng số lượng lớn sau những đợt huy động vốn diễn ra không.
- Kế hoạch giảm phát: Sau thời điểm token được ra mắt, vấn đề lạm phát là điều không thể tranh được. Vậy dự án có đề ra những giải pháp để khắc phục giảm phát như đốt hay khóa token mãi mãi chưa?
- Tiện ích của token: Token được dùng với mục đích gì? Chungs có mang đến tiện ích gì trong hệ sinh thái hay không?
- Volume và liquidity trading: Volume trading token trên thị trường nhỏ hay lớn sẽ thể hiện rõ nét nhất về mức độ của người tham gia vào dự án. Ngoài ra, nhà đầu tư phải chắc chắn token mà mình có nhu cầu đầu tư có liquidity cao nhằm thuận lợi khi thực hiện mua và bán.
Báo cáo kiểm toán từ bên trung gian
Việc những dự án trong ngành crypto hay bị tấn công chưa từng dừng lại. Do đó, nhà đầu tư cần đánh giá và xem xét về dự án mà mình muốn tham gia đã được kiểm toán do bên trung gian đáng tin cậy như Hacken, Certik hay Quantstamp chưa. Do những cuộc thi kiểm toán này có liên quan đến việc check những mã dòng, tìm kiếm những lỗ hổng bảo mật có thể xảy ra.
Mặc dù vậy, nhà đầu tư cũng phải để ý đến việc đã kiểm toán không đi đôi với dự án được đảm bảo an toàn tuyệt đối, do có một số tình huống mã độc được thêm vào ngay sau khi báo cáo đó được công bố.
Investor/Backer lớn, đáng tin cậy
Thông thường những quỹ lớn, những công ty đầu tư được nhiều người biết đến sẽ luôn tìm kiếm và đầu tư vốn vào những dự án mà họ đánh giá là tiềm năng, có thể tạo ra sự đột phá cho ngành, đi đầu xu thế. Do đó, đây là một trong những yếu tố khác để nhà đầu tư xem xét tương lai dự án mà bản thân quan tâm đến khi đầu tư.
Phân tích trên chuỗi (on-chain)
Phân tích on-chain được đánh giá là khá đa dạng, do đó việc bao quát toàn bộ những mục trong này là điều không dễ dàng. Nhưng, dưới đây là những thông tin hữu ích nhà đầu tư cần ghi nhớ trước tiên khi DYOR:
- Tổng giá trị bị khoá (TVL): Với dự án có TVL càng lớn thì nó thể hiện ràng đây là dự án đang được số lượng lớn trader dùng và khả năng cao phát triển trong thời điểm sắp đến. Nhà đầu tư có thể nhận biết thông tin này tại Token Terminal hay trên chính trang web của dự án.
- Tổng số địa chỉ ví hoạt động: Tổng số ví đang hoạt động càng nhiều là đặc điểm thể hiện có nhiều trader đang đầu tư hay hold, nhờ vào đây để ước lượng tiềm năng giá ở thời điểm sau này.
- Ví của đội ngũ Dev, trader: Dựa vào thông tin này, nhà đầu tư có thể research dữ liệu dự án trước đây có hành động bán tháo token ra thị trường hay chưa.
Ngoài ra, nhà đầu tư cũng có thể áp dụng những công cụ chuyên cung cấp dữ liệu là:
- Coinmarketcap, Coingecko với mục đích tìm kiếm những thông tin liên quan như sàn giao dịch mà token đã được niêm yết, volume trading trong vòng 24 giờ,…
- Github để tìm kiếm thông tin những bản nâng cấp về dự án.
- DeFiLlama nhằm tiếp cận những thông tin của dự án về NFT, DeFi.
- Dextools – bộ công cụ phân tích kỹ thuật và follow thông tin thuộc về những dự án DeFi.
Phân tích kỹ thuật
Nhờ vào phân tích kỹ thuật, nhà đầu tư sẽ có thể dự đoán được sự thay đổi giá trong ngắn và dài hạn của token, cùng với đó xác định được thời điểm nên mua và bán dựa trên những mô hình nến, đồ thị giá, chỉ báo,…
Tuy nhiên để thực hiện hiệu quả mảng này, nhà đầu tư cần hiểu biết thật kỹ về kiến thức phân tích đồ thị. Thực tế, mảng phân tích kỹ thuật không hề đơn giản để hoạt động, cho dù là những nhà đầu tư giàu kinh nghiệm. Mặc dù vậy, nhà đầu tư có thể follow những chuyên gia phân tích nhằm mục đích bù đắp những lỗ hổng trên.
Theo dõi tin tức
Ngoài đưa ra những phân tích thì việc update tin tức liên tục là việc không thể bỏ qua, do đây là một thị trường non trẻ, vì vậy giá token thường bị tác động từ những tin tức mỗi ngày.
Do đó, việc thường xuyên update tin tức có thể hỗ trợ nhà đầu tư thay đổi chiến thuật trading được thích hợp và hiệu quả.
Sẽ ra sao nếu nhà đầu tư không thực hiện DYOR?
Khi không tự nghiên cứu, trader có thể đặt niềm tin vào nhầm nguồn và hao hụt tài sản của bản thân nhiều hơn. Tất cả sự thăng tiến đều cần phải nghiên cứu, tuy nhiên chỉ một số trong số USD những cơ hội mạnh mẽ. Trách nhiệm của bản thân là nhận biết và phát hiện ra cái nào là cái nào. Do có không ít những trò lừa đảo tinh vi, nhất là những kẻ lừa đảo chuyên nghiệp.
Hiển nhiên, điều đó không đồng nghĩa với bất cứ ai thổi phồng dự án của bản thân đều sẽ lừa đảo. Trên thực tế, kể cả những dự án hợp pháp thỉnh thoảng cũng đưa ra nhiều lời hứa. Trong trường hợp dự án hợp pháp nhưng yếu kém, nó sẽ không thể hoạt động theo cả hai phương pháp. Ở phương diện khác, những kẻ lừa đảo sẽ không giao hàng. Họ gia nhập vào hoạt động tiếp thị rầm rộ hay được biết đến là shilling để kích thích trader.
Những kẻ lừa đảo hiểu được làm sao để lợi dụng cảm xúc của trader hiệu quả nhất nhầm có được mục tiêu của chúng. Nếu sự phấn kích được nâng lên cao, nhà đầu tư thường không nghĩ về hậu quả sau này.
Trong DeFi – tài chính phi tập trung, năm 2023 để hạn chế tối đa những trò lừa đảo “kéo thảm”. Một số hoạt động này ảnh hướng đến việc chủ dự án quảng cáo dự án của họ nhằm kêu gọi những nhà đầu tư tham gia và tiếp đó là rút tiền. Một vài minh họa như là:
- Fintoch: Thời điềm đầu tháng 5/2023, Fintoch – một nền tảng tài chính phi tập trung, đã thực hiện một hành vi kéo thảm, lấy đi 31,6 triệu USD của khách hàng của mình. Nó được giới thiệu sự ủng hộ không đúng từ Morgan Stanley. Đến cuối người ta mới nhận ra rằng CEO Fintoch cũng là một diễn viên được trả lương từ đây.
- Jimbo Protocol on Arbitrum: Dự án đã chịu tổng số tổn thất lên đến 7,5 triệu USD vì một vụ kéo thảm xảy ra. Nó ở chính là 10 trong toàn bộ 54 triệu USD bị đánh cắp do lừa đảo và kéo thảm chỉ trong tháng 5/2023.
- Deus Finance trên BNB: Trên 6 triệu USD đã bị biến mất tại một vụ khai thác smart coitract, một loại lừa đảo thường xuyên xảy ra trong bối cảnh DeFi. KHi trộm cắp này là một bộ phận của xu hướng kéo thảm và vi phạm nhiều hơn trong ngành crypto trong năm 2023.
Những công cụ hỗ trợ DYOR hiệu quả 2024
CoinMarketCap và CoinGecko
Một trong số những công cụ giúp DYOR được tốt phải nhắc đến CoinMarketCap và CoinGecko. Chúng được áp dụng để tìm kiếm những thông tin như xếp hạng, giá, vốn hoá và những thông tin cơ bản về một đồng Coin hoặc nhóm Coin. Đây là 2 trang tổng hợp các thông tin đáng tin cậy và thao tác đơn giản khi dùng hàng đầu hiện nay.
DeFiPulse và DeFillama
Khi bạn có nhu cầu tìm kiếm những thông tin về tài chính phi tập trung DeFi thì công cụ không thể bỏ qua là DeFiPulse được dùng cho hệ sinh thái Ethereum là chính và DeFillama dành cho những hệ sinh thái khác.
Hai công cụ này là điểm cung cấp thông tin thống kế của những số liệu TVL của những giao thức phi tập trung của thị trường. Theo như số tổng giá trị bị khoá trên mà nhà đầu tư có thể nhận biết được dự án nào thật sự tiềm năng và vị trí dòng tiền đang ở lại nhiều,
CoinMarketCal
Thị trường tiền mã hoá có tương đối nhiều đồng Coin tồn tại, việc nắm bắt được toàn bộ những kiện quan trọng của đa số những đồng coin là điều rất khó.
Tuy nhiên, trong trường hợp nhà đầu tư muốn mình được stay update (thường xuyên cập nhật thông tin) về cộng đồng coin trên thị trường thì CoinMarketCal là lối đi hữu ích của bạn.
CoinMarketCal là website tổng hợp toàn bộ những thông tin về sự kiện sẽ diễn ra trong thời gian sắp đến của đồng coin như: lịch cập nhật hardfork, lịch đốt token hoặc update mạng lưới sẽ được tổng hợp tại đây kể cả là lớn hay nhỏ..
Google Trend
Đây là một trong số những công cụ nghiên cứu và phân tích cần thiết được phát triển từ Google. Nó thể hiện những chỉ số thịnh hành và xu hướng theo thời gian cho toàn bộ từ hay cụm từ được search tại Google.
Vì vậy, nhà đầu tư có thể sử dụng điều này để theo dõi mức độ thịnh hành của đồng Coin mà trader chú ý đến để nhận biết xu hướng tìm kiếm của cộng đồng về đồng Coin này ra sao, có được nhiều người dùng hay không.
Google Trend cùng với đó cũng có thể rút gọn được kết quả tìm kiếm của bản thân cho những đất nước và thời gian rõ ràng. Nhà đầu tư có thể so sánh hai hay nhiều cụm từ tìm kiếm tại cùng một đồ thị nhằm nhận ra sự tương quan của hai cụm từ đó theo thời gian.
Một số thắc mắc thường gặp về DYOR
DYOR trong crypto là gì?
DYOR có nghĩa tiếng Việt là thực hiện nghiên cứu của riêng bạn. Nó nhấn mạng về việc những trader cần nghiên cứu một dự án thông qua cách dùng những nguồn tin uy tín trước khi cam kết thực hiện nó. Thuật ngữ trên ra đời sau cơn sốt ICO năm 2016/2018 thời điểm đó có hàng loạt vụ lừa đảo diễn ra trong lĩnh vực crypto.
DYOR có được xem là một đồng coin hay không?
Không, DYOR không được hiểu là một đồng coin. Nó chỉ mang nhiệm vụ nhắc nhở những trader đừng đặt niềm tin vào mọi thứ trong ngành crypto một một cách không suy nghĩ. Điều này cực kỳ chính xác khi những lời đề nghị được đưa ra quá hấp dẫn và hiệu quả để có thể chắc chắn đây là sự thật.
Trong trading chứng khoán, DYOR mang ý nghĩa như thế nào?
Tương tự với crypto, DYOR cũng tồn tại trong trading chứng khoán. Nó mang nghĩa khá giống nhau – Hãy tự nghiên cứu trước khi mạo hiểm nguồn vốn để tham gia.
Mong rằng bài viết về DYOR là gì trên đây đã mang đến kiến thức cần thiết cho những nhà đầu tư về mức độ cần thiết của DYOR. Hơn hết, trader cần ghi nhớ là khi đưa ra những quyết định đầu tư đó là từ bản thân mình. Do đó hãy tìm hiểu và xem xét những thông tin thật kỹ lưỡng để đưa ra quyết định hợp lý nhất nhé.
Tôi là Phùng Cảnh Lang, với hơn 5 năm kinh nghiệm trong thị trường Crypto, tôi hy vọng những bài viết của mình thật sự hữu ích với bạn. Là một người từng trải, tôi rất mong khi ai đó gia nhập vào thị trường Crypto hãy nên trang bị đầy đủ kiến thức, vì đây là đầu tư không phải một canh bạc may rủi.