DAO là gì? Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) là giải pháp giảm thiểu rủi ro tham nhũng và nguy cơ lạm dụng quyền lực trong lĩnh vực tiền điện tử. Nhiều người vẫn chưa hiểu chính xác chính xác DAOs là gì? DAO hoạt động như thế nào và có những ưu, nhược điểm gì? Có những loại hình DAO nào trong Crypto? Bài viết dưới đây sẽ giúp nhà đầu tư có góc nhìn toàn diện về Decentralized Autonomous Organization.
DAO là gì?
Có thể hiểu DAO (Decentralized Autonomous Organization) là một tổ chức tự trị phi tập trung. Không giống như các tổ chức truyền thống như Facebook hay Google, DAO hoạt động dựa trên các quy tắc được mã hóa bằng code. Nó tự vận hành mà không cần sự can thiệp của con người.
DAO xuất hiện rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như blockchain, giao thức DeFi với mô hình quản trị on-chain hoặc các nhóm áp dụng cơ chế đề xuất và biểu quyết on-chain. Điểm chung của các DAO là cho phép thành viên truy cập và kiểm tra các đề xuất dễ dàng. Ngoài ra, bạn còn được xem hành động của tổ chức và tham gia vào quá trình ra quyết định.
Vai trò của DAO là gì trong Crypto?
DAO đang phát triển mạnh mẽ cùng với blockchain nhờ vào tính phi tập trung của nó. Decentralized Autonomous Organization ngày càng quan trọng trong Crypto nói riêng và tài chính nói chung.
- Tầm quan trọng của phi tập trung hóa: Các tổ chức tài chính truyền thống và chính phủ thường áp dụng nhiều biện pháp kiểm soát người dùng. Những tập đoàn lớn trong nhiều lĩnh vực có quá nhiều quyền lực và thường lạm dụng sức mạnh của mình. Người dùng luôn tìm kiếm cách vượt qua các hạn chế để lấy lại quyền lợi chính đáng của mình.
- Sự tăng trưởng giá trị của crypto: Từ DeFi đến NFT và các lĩnh vực như âm nhạc, giải trí, crypto đang thu hút lượng giá trị khổng lồ với tốc độ tăng trưởng nhanh chóng. Để tiếp cận lĩnh vực này hiệu quả hơn, cần thành lập các DAO với sự tham gia của nhiều bên. Qua đó các thành viên hỗ trợ lẫn nhau về vốn, kinh nghiệm, quan hệ và nhiều yếu tố khác.
Ví dụ: Các Ventures DAO như The LAO, Yield Guild Games, MetaCartel DAO là những tổ chức cho phép thành viên tập hợp lại để tạo ra các quỹ và đầu tư vào các dự án crypto.
Ưu nhược điểm của Decentralized Autonomous Organization là gì?
Ưu điểm của DAOs là gì?
Ưu điểm của DAOs là gì? DAO giúp những người tham gia khôi phục những quyền lợi mà trước đó không thể tiếp cận. Thay vì chỉ có những người đứng đầu tổ chức được biết đến kế hoạch và ra quyết định, giờ đây tất cả thành viên đều có thể tham gia biểu quyết. Như vậy kết quả được thực hiện theo mong muốn của số đông, có tính công bằng cao hơn.
Trong DAO, mọi hành động đều được ghi lại trên blockchain. Mọi người không cần quen biết và tin tưởng nhau từ trước mà sẽ tiếp cận các cơ hội hợp tác mới.
Nhờ áp dụng lý thuyết trò chơi (game theory), người tham gia cũng sở hữu một phần của DAO. Do đó họ sẽ ủng hộ những đề xuất thúc đẩy sự phát triển của tổ chức. Tất cả đề xuất được đưa ra đều cần được cân nhắc kỹ lưỡng để mang lại lợi ích cho đa số thành viên. Còn rất nhiều ưu điểm khác của DAO đang chờ được khám phá.
Nhược điểm của DAOs là gì?
Mặc dù DAO có nhiều ưu điểm nhưng không tránh khỏi một số hạn chế cần cải thiện. Vậy nhược điểm của DAO là gì?
- Tính bảo mật: Khi DAO đã được triển khai thường rất khó để thay đổi các hoạt động được quy định trong smart contract. Tuy nhiên smart contract vẫn có nguy cơ bị hack.
- Tính pháp lý: Khung pháp lý cho DAO vẫn chưa rõ ràng, các thành viên có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý.
- Quyết định tệ hại: DAO chú trọng tính dân chủ nhưng vấn đề xảy ra khi có chủ đề phức tạp và yêu cầu chuyên môn cao. Nhiều thành viên bỏ phiếu dù không hiểu rõ về những gì cần biểu quyết dẫn đến kết quả sai lệch.
- Thường xuyên bị trì hoãn: Các vấn đề khẩn cấp vẫn phải chờ đợi để bỏ phiếu thông qua. Sự chậm trễ này có khả năng gây ra hậu quả xấu cho DAO.
- Tính riêng tư: Vì phải đưa các đề xuất lên blockchain để biểu quyết trước khi thực hiện nên các kế hoạch phát triển sẽ hoàn toàn công khai. Yêu cầu này có thể làm lộ kế hoạch tương lai của dự án và tạo cơ hội cho đối thủ cạnh tranh biết được hướng đi của nó.
- Thực thể tập trung: Cá nhân hoặc tổ chức có quyền bỏ phiếu mạnh hơn các thành viên khác có thể tạo ra cảm giác tập trung ngay trong quá trình bỏ phiếu của giao thức.
Có bao nhiêu loại hình DAO cơ bản trong thị trường Crypto?
Tuy DAO được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng nhìn chung có thể chia chúng thành hai loại chính:
Token-Based DAO
Token-Based DAO là gì? Đây là một loại DAO mà token đóng vai trò quan trọng trong quá trình hoạt động của tổ chức. Token-Based là mô hình phổ biến nhất vì token được coi là trọng tâm của mạng lưới blockchain và xuất hiện rộng rãi trong lĩnh vực crypto:
- Token-Based DAO và các blockchain (Bitcoin, Ethereum): Người đào (Miner) cần tuân thủ tính bảo mật của mạng lưới và nhận các token làm phần thưởng.
- Token-Based DAO và MakerDAO, Uniswap, Sushiswap: Chủ sở hữu token được quyền ủng hộ và phản đối các hoạt động của giao thức.
Ưu điểm lớn nhất của mô hình này là khả năng mở rộng tốt, bất kỳ ai cũng có thể sở hữu token. Mặt trái là quá trình quản lý, thống nhất nguồn lực và ra quyết định chung đều khó khăn.
Shared-based DAO (Organization)
Shared-based DAO là gì? Loại hình này đại diện cho một nhóm hoặc tổ chức cùng có mục tiêu giống nhau trong một lĩnh vực cụ thể. Ví dụ điển hình là các Ventures DAO tập trung vào nhiệm vụ đầu tư. Các thành viên sẽ dùng chia sẻ cổ phần để biểu quyết thông qua hoặc phản đối hoạt động tiếp theo của tổ chức.
Ví dụ như The LAO cho phép những người góp vốn nhận được tỷ lệ cổ phần tương ứng với vốn góp. Những người này có quyền voting hoặc proposal dự án, sau đó các thành viên khác của The LAO tham gia bỏ phiếu để quyết định có nên đầu tư hay không.
Muốn tham gia Shared-based DAO bạn cần được cấp quyền mới và đáp ứng những điều kiện nào đó. Ưu điểm của loại hình này dễ quản lý và tập trung nguồn lực nhưng nhược điểm là khó mở rộng hơn.
Lưu ý: Các DAO trong cùng một lĩnh vực hoàn toàn có thể sử dụng các mô hình khác nhau. Ví dụ như Ventures DAO có The LAO áp dụng mô hình Shared-Based, trong khi đó Yield Guild Games (YGG) là được xây dựng dựa trên Token-Based với YGG token.
Điểm danh 4 dự án DAO nổi bật nhất hiện nay
Dưới đây là một số DAO nổi bật hiện nay, giúp bạn có cái nhìn tổng quan về cách chúng hoạt động trong thực tế:
Ethereum
Ethereum là một DAO sử dụng cơ chế Proof of Work, trong đó các thợ mỏ (miner) nhận được phần thưởng từ phí giao dịch và block reward. Họ cần thực hiện các hoạt động như khai thác khối mới, xác nhận giao dịch và đảm bảo bảo mật cho mạng lưới.
Dù có nâng cấp lên Ethereum 2.0 với mô hình Proof of Stake vẫn trung thành với nguyên lý này. Các stakers sẽ thay thế thợ mỏ để xác nhận giao dịch và đảm bảo bảo mật cho mạng lưới. Đổi lại họ nhận được phần thưởng (incentive).
Ngoài ra, các miner có quyền tham gia biểu quyết cho các đề xuất phát triển của Ethereum (EIP). Tương lai và định hướng của Ethereum phụ thuộc vào quyết định của các thành viên trong DAO này.
Compound
Compound là một giao thức thành công với hệ thống quản trị trên blockchain. Đặc biệt, nó cho phép các chủ sở hữu token tham gia bỏ phiếu đối với các đề xuất trong giao thức. Cùng với sự kiện ra mắt token COMP vào ngày 15/6/2020, đã định hướng cho Compound một kế hoạch phát triển rõ ràng. Nhờ đó, nền tảng này tiếp tục giữ vững vị thế là một trong những nền tảng cho vay hàng đầu.
SushiSwap
Sushi Swap là ví dụ tích cực về vai trò quyết định của cộng đồng trong quá trình phát triển dự án. Vào tháng 7/2021 đã có đề xuất bán hơn 50 triệu token SUSHI cho các nhà đầu tư với giá ưu đãi, nhưng cuối cùng cộng đồng đã từ chối đề xuất này. Nhờ quyết định này, Sushi Swap đã có thể tiếp tục phát triển mà không phải dựa vào nguồn vốn từ các nhà đầu tư.
Ví dụ này càng làm nổi bật vai trò quan trọng của DAO và sức mạnh của cộng đồng trong việc quyết định các hướng phát triển của dự án.
The Lao
The LAO là dự án đầu tư phi tập trung nổi bật, bắt đầu hoạt động từ tháng 4/2020. Hiện nay, The LAO đã thực hiện 35 khoản đầu tư, chủ yếu là vào các dự án dựa trên nền tảng Ethereum như Gitcoin, Zapper, Lido Finance.
Tiềm năng phát triển của Decentralized Autonomous Organization
Tiềm năng của DAOs là gì? Hệ sinh thái DAO đã phát triển mạnh mẽ với sự ra đời của hàng trăm dự án mới trong thời gian gần đây. Các dự án này tập trung vào nhiều lĩnh vực khác nhau, cho thấy tiềm năng lớn của mô hình DAO.
Trong lĩnh vực DeFi, các token của dự án chú trọng đến quản trị Governance. DAO đã trở thành tiêu chuẩn quan trọng nhất là với các dự án lớn. Các giao thức DeFi có TVL cao thường được quản lý bởi cộng đồng. Như vậy, các quyết định chủ yếu được đề xuất và bỏ phiếu bởi những người nắm giữ token của dự án. Mô hình DAO ngày càng trở nên thiết yếu đối với quá trình phát triển của DeFi.
Các DAO hiện nay đang nắm giữ lượng lớn tài sản, đặc biệt là trong lĩnh vực Ventures DAO. Tín hiệu gia tăng này chứng tỏ mô hình DAO có tiềm năng tăng trưởng rất lớn khi được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như xã hội, dịch vụ,…
Dự phóng cho DAO – Hướng phát triển của tổ chức tự trị phi tập trung
Hiện nay, có nhiều DAO áp dụng mô hình token như Yield Guild Games, Jenny DAO, Whale, BitDAO… Mục đích của chúng là mở rộng quy mô của DAO lên một tầm cao mới, cho phép mọi người tham gia vào DAO.
Tuy nhiên, mô hình này vẫn chưa thể mở rộng hoàn toàn ở thời điểm hiện tại. Ví dụ như Yield Guild Games gặp khó khăn về phân bổ tài nguyên và chia sẻ doanh thu. Trong khi đó BitDAO chưa biết làm gì với số tiền khổng lồ mà họ đã gọi vốn được. Nguyên nhân chủ yếu là vì thiếu khung pháp lý phù hợp để mở rộng DAO.
Trong DAO 1.0 mọi thứ hỗn loạn và chưa có phân chia rõ ràng. Các vấn đề từ công việc đến lợi ích chưa có chu trình phản hồi tích cực. Trong DAO 2.0, chúng đã được tổ chức và tối ưu hóa hơn nhưng vẫn cần phát triển. Nhìn chung, DAO hoạt động như một công ty truyền thống, nhưng có nhiều cơ hội mở rộng hơn.
Tương lai, tổ chức tự trị phi tập trung sẽ có khung pháp lý để phân bổ nguồn lực và chia sẻ doanh thu một cách hợp lý, tránh tạo ra mâu thuẫn trong tổ chức. Đồng thời những hạn chế của DAO cũng sẽ dần được giải quyết.
Áp dụng DAO để đầu tư Crypto như thế nào?
DAO hiện nay vẫn còn non trẻ nhưng hứa hẹn sẽ phát triển nhanh chóng, đặc biệt là với vai trò nhà đầu tư. Giai đoạn này là cơ hội tuyệt vời để khám phá các cơ hội đầu tư và mở rộng tầm nhìn cá nhân. Các lĩnh vực đầu tư Crypto tiềm năng có thể kể đến như:
Phát triển dự án nhờ ứng dụng DAO
Để đánh giá một DAO có thành công hay không, có thể dựa trên một số tiêu chí như sau:
Ban quản trị DAO
Ban quản trị trong Decentralized Autonomous Organization là gì? Mặc dù DAO dành cho mọi người nhưng vẫn có những cá nhân có tầm ảnh hưởng lớn trong quản lý. Những người này có nhiệm vụ xác định chiến lược và định hướng phát triển của DAO.
Ví dụ ở Compound, những nhà đầu tư và các cá nhân nổi tiếng trong cộng đồng crypto có tầm ảnh hưởng lớn đã góp phần quan trọng vào các kế hoạch phát triển thành công của giao thức này.
Cộng đồng DAO
Hiệu ứng mạng lưới tác động trực tiếp đến sự phát triển của một dự án DAO. Sức mạnh của cộng đồng có thể tạo nên thành công của dự án.
Ví dụ như Sushi Swap (SUSHI), Olympus DAO (OHM), Gitcoin (GTC) là những dự án có cộng đồng rất lớn và tích cực, giúp dự án tiến xa hơn trong lĩnh vực của họ. Bạn nên tham gia và quan sát các hoạt động trong các nhóm Discord, Telegram của dự án. Qua đó sẽ có thêm nhiều kiến thức và đánh giá được mức độ mạnh của cộng đồng này.
Thuê NFT kiếm tiền từ DAO
DAO cũng tương tự với các dự án như Yield Guild Games, Ancient8 và các nền tảng khác. Trong đó thành viên có thể tham gia cày game, cho thuê NFT hoặc tài khoản để kiếm lợi nhuận. Các DAO đang tạo ra các cơ hội việc làm cho các thành viên thông qua thể thức của mình.
Người chơi Axie Infinity được xem là nghề phụ phổ biến tại Philippines. Nhiều người đã tổ chức thời gian để kiếm tiền và tăng thêm nguồn thu nhập nhờ chơi Game Blockchain.
Tham gia các DAO không chỉ giúp mọi người tích lũy kinh nghiệm và tài nguyên. Mặt khác bạn còn nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng, từ đó gia tăng khả năng sinh lời nhanh chóng. Đối với Decentralized Autonomous Organization, sức mạnh của sự đoàn kết là quan trọng nhất.
Tìm kiếm nhà cung cấp dịch vụ
Thay vì chủ động lọc và đầu tư vào các dự án, nhà đầu tư có thể chọn nhà cung cấp dịch vụ hoặc công nghệ cần thiết cho các dự án đó. Chiến lược này có thể giúp giảm bớt rủi ro và tập trung vào các cơ hội có tiềm năng sinh lời cao hơn.
Dịch vụ cần thiết với DAO:
- Infrastructure: Aragon, Colony, Snapshot, Gnosis Safe.
- Frontend & Analytics: Tally, boardroom, DAOHAUS.
- Payment: Sablier, Superfluid.
- Discussion: Discord, Telegram.
- Identity: IDX, ENS
Giải đáp các câu hỏi thường gặp về chủ đề DAOs
Làm thế nào để DAO kiếm được tiền?
DAO có thể huy động vốn ban đầu bằng cách phát hành token riêng. Người dùng thường trao đổi bằng tiền fiat hoặc các loại token khác. Các token này đại diện cho quyền sở hữu và quyền biểu quyết của các thành viên trong DAO. Nếu chiến lược huy động vốn thành công, giá trị của token DAO sẽ tăng lên nhanh chóng.
Ngoài ra, DAO cũng có thể phát hành thêm token trong tương lai. Nhờ mức giá cao hơn, bạn có huy động thêm vốn hoặc đầu tư vào các tài sản như công ty, NFT hoặc token khác. Tất nhiên những đề xuất này phải được thành viên của DAO đồng ý. Tóm lại, nguyên lý kiếm tiền của DAO là gì? Khi các tài sản tăng giá trị, kéo theo giá trị của DAO cũng tăng.
Nhiệm vụ chính của DAO là gì?
Mục đích chính của DAO là xây dựng mô hình tổ chức phi tập trung, có tính minh bạch và hiệu quả hơn so với các tổ chức truyền thống. Đồng thời, DAO còn mong muốn đạt được cơ chế quản trị chặt chẽ, được xác định và thực thi bằng mã nguồn trên blockchain.
DAO trong web3 là gì?
DAO trong web3 được thiết lập và quản lý bằng các smart contracts chạy trên blockchain.Tổ chức tự trị phi tập trung hoạt động theo cơ chế hợp tác toàn cầu. Nó cho phép cộng đồng tham gia vào quyết định, đảm bảo tính minh bạch, dân chủ và có trách nhiệm. Nền tảng chính của DAO là dữ liệu lưu trữ trên blockchain.
Tóm lại, DAO vẫn tiếp tục được cải tiến và đổi mới nhằm tạo ra những cộng đồng tự trị mạnh mẽ, hoạt động hiệu quả. Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn trả lời được câu hỏi DAO là gì. Nhà đầu tư có hiểu biết sâu sắc về DAO sẽ tìm ra nhiều cơ hội đầu tư tiềm năng. Chúc các nhà đầu tư thành công.
Tôi là Phùng Cảnh Lang, với hơn 5 năm kinh nghiệm trong thị trường Crypto, tôi hy vọng những bài viết của mình thật sự hữu ích với bạn. Là một người từng trải, tôi rất mong khi ai đó gia nhập vào thị trường Crypto hãy nên trang bị đầy đủ kiến thức, vì đây là đầu tư không phải một canh bạc may rủi.